Ο τελευταίος των Μοϊκανών...

Ο θάνατος του Πελέ έβαλε τέλος σε μία ολόκληρη εποχή.

Δεν θα γράψω πολλά για τον Πελέ από σεβασμό. Δεν μπορώ να κρίνω ποδοσφαιρικά έναν άνθρωπο, τον οποίο δεν έχω παρακολουθήσει «ζωντανά» να αγωνίζεται. Τα στιγμιότυπα, μέσω βίντεο, δεν αποτελούν ασφαλές δείγμα του ταλέντου και των δυνατοτήτων του. Η γενιά μου είναι σίγουρα πολύ άτυχη που δεν τον θαύμασε την περίοδο της ακμής του. Νομίζω όμως ότι το ίδιο ισχύει σε μεγάλο βαθμό και για τους μεγαλύτερους σε ηλικία, που δεν είχαν τη δυνατότητα γιατί δεν υπήρχε η τηλεόραση. 

Πιστεύω ότι οι σημαντικές στιγμές του Πελέ στους αγωνιστικούς χώρους δεν έχουν καταγραφεί από κάμερα. Μόνο οι Βραζιλιάνοι της εποχής του και κάποιοι τυχεροί ευρωπαίοι μπόρεσαν να τον δουν από κοντά όταν έκανε τις περιοδείες με τη Σάντος. Ανάμεσα τους ήταν και ο πατέρας μου. Πήγε στο Καραϊσκάκη στο παιχνίδι με τον Ολυμπιακό. Είχε ακούσει για το φαινόμενο Πελέ από το ραδιόφωνο. Όποιος πρόλαβε τον... κύριο είδε. Πολλοί κατέβηκαν από τα χωριά πανικόβλητοι για να προλάβουν. Και είδαν πράγματι κάτι εντελώς ξεχωριστό. Διαφορετικό. Όμως ακόμα και τότε ο Πελέ δεν είχε φτάσει ακόμα στο απόγειο της δόξας του. 

Το ίδιο έπαθε η γενιά μου με τον Κρόιφ, τον Μπέστ, τον Εουσέμπιο, τον Πούσκας, τον Ντι Στέφανο και δεκάδες άλλους κορυφαίους ποδοσφαιριστές που δεν θα κάνω ποτέ το λάθος να τους συγκρίνω μεταξύ τους, με τους τωρινούς ή τους επόμενους. Ευτυχώς προλάβαμε τον Μαραντόνα, τον Μέσι, τον Ροναλντίνιο, τον Ρονάλντο και αρκετούς άλλους από τη δεκαετία του '80 και έπειτα. Που μας χάρισαν απίστευτες ποδοσφαιρικές στιγμές.  

Ο Πελέ και ο Μαραντόνα ξεχωρίζουν για ένα λόγο. Ο ένας είναι η Βραζιλία και ο άλλος η Αργεντινή. Ξεπερνούν το ίδιο το ποδόσφαιρο. Λατρεύονται ως Θεοί, όχι ως άνθρωποι. Ταυτίζονται με την ιστορία, την κουλτούρα των χωρών τους. Είναι βασικό στοιχείο της καθημερινότητας. Της ζωής των συμπατριωτών τους και φυσικά δεν θα πεθάνουν ποτέ. Αν έρθετε σε επαφή με Βραζιλιάνους και Αργεντινούς κάθε ηλικίας θα το επιβεβαιώσουν. Σε αυτές τις χώρες υπάρχει ο Θεός, ο Πελέ ή ο Μαραντόνα αντίστοιχα και ο χορός. Τέλος. Και άλλοι Βραζιλιάνοι, Αργεντινοί κατέκτησαν το Παγκόσμιο Κύπελλο. Όμως σαν εκείνους δεν υπάρχει άλλος. Είναι η αρχή και το τέλος σε κάθε αναφορά του ποδοσφαίρου και όχι μόνο. Είναι ο παππούς, ο πατέρας, ο αδελφός, ο γιος τους. Όλα μαζί. Το επιπλέον μέλος της οικογένειας τους.  

Ο Πελέ έκανε κάτι σημαντικό πριν τον Μαραντόνα. Ανέβασε την εμπορικότητα του ποδοσφαίρου. Με τη φήμη, τη δόξα και όσα έκανε στον αγωνιστικό χώρο μετά το 1970. Όταν υπήρχε πλέον η τηλεόραση, πήρε τη σκυτάλη από τους παλαιότερους, που ανέφερα, ακόμη και από τους προπολεμικούς αστέρες και ανέβασε κατακόρυφα το επίπεδο του σπορ. Τα συμβόλαια και οι απολαβές των παικτών βελτιώθηκαν και ουσιαστικά έγιναν πιο επαγγελματικά. 

Ο Πελέ σύνδεσε επίσης την εποχή του ποδοσφαίρου της... αλάνας με την αντίστοιχη των συστημάτων. Δεν ήταν ο μοναδικός που το έκανε αυτό αλλά ξεκίνησε από την πρώτη περίοδο και πρόλαβε να βιώσει τη δεύτερη. Ο Πελέ έκανε οπαδούς της εθνικής Βραζιλίας εκατομμύρια ανθρώπους. Πάντα ήταν και θα είναι το βασικό σημείο αναφοράς του ποδοσφαιρικού στυλ της «σελεσάο» ενώ το έχουν υπηρετήσει επιτυχώς πολλοί άλλοι παίκτες. Είπαμε ο Πελέ είναι η Βραζιλία.   

Τον Πελέ είδα για πρώτη φορά στην ταινία «Η απόδραση των 11», που κυκλοφόρησε το 1981. Τότε δεν υπήρχε το ίντερνετ. Έπαθα σοκ στη σκηνή με το ανάποδο ψαλίδι. Με τις ενέργειες του Μπόμπι Μουρ και του Οσβάλντο Αρντίλες, που ήταν συμπαίκτες του και τον «έψαχναν» συνεχώς μέσα στο γήπεδο. Όταν ο Σταλόνε έπιασε το πέναλτι παραλίγο να βγω στον δρόμο να πανηγυρίσω. Ο πατέρας μου πετάχτηκε και μου είπε: «Ο Πελέ είναι ο καλύτερος του κόσμου. Δεν θα βγει ξανά τέτοιος παίκτης...» Μόνο τον Κρόιφ παραδεχόταν εκτός από τον Βραζιλιάνο. Ούτε καν τον Μαραντόνα γιατί δεν ήταν καλό παιδί έξω από το γήπεδο. Η γενιά του πατέρα μου έδινε μεγάλη βαρύτητα σε αυτά. 

Αυτό που μου άρεσε με τον Πελέ ήταν ότι είχε πάντα μία καλή κουβέντα να πει για τους ποδοσφαιριστές. Τους στήριζε και δεν επηρεαζόταν από το χρώμα της φανέλας ή την εθνικότητα. Ήταν ο σοφός... Νέστορας, ο καλός πατέρας, που έκανε τα πάντα για να προστατεύσει και να διαφημίσει το ποδόσφαιρο. Παρακολούθησε από το κρεβάτι του πόνου το τελευταίο Παγκόσμιο Κύπελλο. Στήριζε συνεχώς τον Νεϊμάρ, τους συμπαίκτες του στη Βραζιλία κατά τη διάρκεια του τουρνουά και μετά τον αποκλεισμό. Στα τελευταία του. Έκανε το ίδιο με τον Εμπαπέ και τον Μέσι. 

Έφυγε από τη ζωή μετά τον τελικό. Πρόλαβε να παρακολουθήσει τον καλύτερο όλων των εποχών. Δεν έπαιξε ο ίδιος αλλά τα... παιδιά του. Ο Ρισάρλισον είπε ότι αν δεν υπήρχε ο Πελέ, ο παππούς και ο πατέρας του δεν θα του είχαν περάσει το μικρόβιο του ποδοσφαίρου. Ο άνθρωπος, που σημείωσε το καλύτερο γκολ στο Κατάρ είπε την πάσα αλήθεια. Για την προσφορά του Πελέ στο σπορ. Για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, που βασικό συστατικό του ήταν, είναι και θα παραμείνει ο Πελέ.  

Για ένα πράγμα θλίβομαι. Ο Πελέ εκπροσωπεί μία γενιά, μία εποχή, ένα είδος ποδοσφαίρου που έχει εκλείψει εδώ και αρκετά χρόνια. Το ελεύθερο, το θεαματικό, ενίοτε το άναρχο, το εντυπωσιακό. Με τις ντρίμπλες, τα τακουνάκια, τα ανάποδα ψαλίδια, τις προσωπικές ενέργειες, που υπήρχαν στα περισσότερα παιχνίδια του μακρινού παρελθόντος. Κάποια τα πρόλαβα. Ήταν ο τελευταίος των Μοϊκανών. Έφυγε, όπως συμβαίνει με τον αρχηγό της φυλής στο τέλος της ομότιτλης ταινίας. Για άλλους τόπους, μακρινούς... Όμως πάντα θα είναι ο Βασιλιάς του ποδοσφαίρου. Το ίδιο το ποδόσφαιρο.