«Περί ηθικής... και ποδοσφαίρου»

Για όσους ελάχιστα με γνωρίζουν, ξέρουν το πόσο γερά συνδέονται στο μυαλό μου οι τέχνες με τον αθλητισμό. Θεωρώ πως υπάρχει μια βαθιά, ουσιαστική και ταυτόχρονα μαγική συνισταμένη, που λέγεται ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ.

Όπως επίσης και η φιλοσοφία με τον αθλητισμό, γιατί εκεί η σύνδεση είναι η ΑΛΗΘΕΙΑ. Επιπλέον, όσοι ελάχιστα με γνωρίζουν, ξέρουν την μεγάλη αδυναμία μου, στον Αλμπέρ Καμύ. Σας μπέρδεψα, ε;

Αυτός ο σπουδαίος- κατ’ εμέ-, Γάλλος λογοτέχνης, συγγραφέας, αυτός ο παραλογιστής φιλόσοφος, που δήλωσε ότι τα άτομα θα πρέπει να αποδεχτούν την παράλογη ιδιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, ενώ ταυτόχρονα οφείλουν να συνεχίσουν αγέρωχα να αναζητούν νόημα και να συνεχίσουν να εξερευνούν, μου έκλεψε την καρδιά σε πολύ νεαρή ηλικία. Με την «Πτώση» του. Μου «διέλυσε» το μυαλό, όταν μ’ έκανε να καταλάβω τι εστί ματαιοδοξία. Και το πόσο ικανοποιημένοι είμαστε χρησιμοποιώντας την υποκρισία για να αρέσουμε στους άλλους. "Αν έχεις μελετήσει επισταμένως τον άνθρωπο, επαγγελματικά ή από ενδιαφέρον, νιώθεις που και που νοσταλγία για τους πιθήκους. Δεν έχουν υστεροβουλίες αυτοί". Ευτυχώς, τον «ερωτεύτηκα» μικρή και έτσι με «ανάγκασε» να έχω τον χρόνο να τον ανακαλύψω… Αγάπησα τον «Ξένο» του. Έναν άνθρωπο που δίχως τίποτα το ηρωικό στη συμπεριφορά του, δέχεται να πεθάνει για την αλήθεια. «Η αλήθεια, όπως και το φως, τυφλώνει». Σοκαρίστηκα με την πάντα επίκαιρη «Πανούκλα» του. Που καταγράφει τη συμπεριφορά των ανθρώπων σ' έναν κόσμο που μοιάζει χωρίς σκοπό και μέλλον. «Κάηκα» με το «Μύθο του Σισύφου», ο οποίος περιφρονεί τους θεούς, αγαπά τη ζωή, μισεί το θάνατο και γίνεται το σύμβολο της ανθρώπινης μοίρας.

Ο έρωτας έγινε αληθινή αγάπη, και ολοκληρώθηκε όταν έμαθα πως ο εκλεκτός μου, Αλμπέρ, λάτρευε το ποδόσφαιρο. Ήταν τερματοφύλακας. Μάλιστα. Tερματοφύλακας στην ομάδα Νέων της Ρασίνγκ. Σταμάτησε μικρός γιατί προσβλήθηκε από φυματίωση και οι πνεύμονές του δεν του επέτρεπαν να συνεχίσει. Ωστόσο, σε πολλές φιλοσοφικές αναφορές του, το πιο λαοφιλές άθλημα στον κόσμο είχε περίοπτη θέση. Όπως έδειχνε πως είχε και πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή του. «Μετά από πολλά χρόνια όπου ο κόσμος μου έχει προσφέρει πολλές εμπειρίες, όλα όσα σίγουρα γνωρίζω για την ηθική και τις υποχρεώσεις, τα οφείλω στο ποδόσφαιρο».

Το ποδόσφαιρο δεν είναι απλά ένα σπορ. Είναι η ζωή η ίδια. Μαθαίνεις να διαχειρίζεσαι τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα και να μπορείς να είσαι καλά μέχρι την ανάκαμψη. Είναι η ελευθερία που μπορείς να νιώθεις μέσα σε κανόνες. Η συνύπαρξη. Το μοίρασμα. Η ανιδιοτέλεια. Η ήττα. Η νίκη. Και η διαχείρισή τους. Η γενναιότητα. Το απρόβλεπτο. Και η δύναμη ψυχής. Είναι σπουδαίο και συνάμα γοητευτικό οι άνθρωποι να ενώνονται και να παλεύουν για έναν κοινό σκοπό. Οριακά μαγικό.

«Το ποδόσφαιρο, είναι ένα παιχνίδι που επιτρέπει καλύτερα από κάθε τι άλλο να καταλάβεις το χαρακτήρα των ανθρώπων», έλεγε. Και πόσο δίκιο είχε.

Δεν είναι τυχαίο που ο Καμύ έπαιζε τερματοφύλακας. Μια πολύ σωστή τοποθέτηση διάβασα στην Telegraph: «Μοιάζει ταιριαστό για έναν φιλόσοφο σαν τον Καμύ να είναι τοποθετημένος στη μέση της εστίας του τέρματος. Είναι ένα μοναχικό κάλεσμα, ένα άτομο απομονωμένο μέσα σε μια ομαδική ηθική, ένας που παίζει με διαφορετικούς περιορισμούς από τους υπόλοιπους. Εάν η ομάδα του σκοράρει, ο τερματοφύλακας ξέρει ότι δεν οφείλεται καθόλου σε εκείνον. Αν όμως η αντίπαλος ομάδα σκοράρει, φταίει γι’ όλα αυτός. Ως φύλακας της εστίας, ο Καμύ είχε άφθονο χρόνο να αναλογιστεί τον παράλογο χαρακτήρα της θέσης του». Μα πως θα μπορούσε να παίζει σε διαφορετική θέση αυτός ο παραλογιστής φιλόσοφος; Ακόμα κι αν την επέλεξε «κατά λάθος», ακόμα κι αν ο λόγος ήταν για να μη φθείρει τα παπούτσια του και τον μαλώσει η αυστηρή γιαγιά του. Τελικά ορισμένα πράγματα, νομίζουμε πως τα διαλέγουμε, αλλά συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.

Ο μεγάλος Ουρουγουανός συγγραφέας, Εδουάρδο Γκαλεάνο έγραψε για τον Καμύ: «Χάρη στο ποδόσφαιρο έμαθε να κερδίζει χωρίς να θεοποιεί τον εαυτό του, αλλά και να χάνει χωρίς να αισθάνεται μηδενικό. Εξοικειώθηκε επίσης με τα μυστικά της ψυχής μες στους λαβύρινθους της οποίας έμαθε να διεισδύει αργότερα στο επισφαλές ταξίδι που του επεφύλασσε το λογοτεχνικό έργο του».

Πόσο πιο όμορφα θα μπορούσε να αποτυπωθεί αυτή η αλήθεια του ποδοσφαίρου; «Να κερδίζεις χωρίς να θεοποιείς τον εαυτό σου. Να χάνεις χωρίς να αισθάνεσαι μηδενικό». Πως οι λέξεις, αποκτούν αξία. Πόσο μαγικά ορισμένοι άνθρωποι αποτυπώνουν τη σκέψη σου. Τέχνη…

Στις 23 Οκτωβρίου του 1957 η Ρασίνγκ Παρί υποδέχεται τη Μονακό στο «Παρκ ντε Πρενς». 35.000 φίλαθλοι γιουχάρουν τον τερματοφύλακα, που αντιδρά λανθασμένα σε μια σέντρα, αφήνοντας τη μπάλα να περάσει μέσα στα δίχτυα της εστίας από την κλειστή του γωνία. Οι Μονεγάσκοι πανηγυρίζουν και η κάμερα στρέφεται στην εξέδρα, εκεί όπου κάθεται ο Αλμπέρ Καμύ. Ο άνθρωπος που μία εβδομάδα πριν είχε κερδίσει το Νόμπελ Λογοτεχνίας. «Ας μην τον καταδικάσουμε. Όταν βρεθείς στη θέση του καταλαβαίνεις πόσο δύσκολο είναι». Ζήτησε από τον κόσμο να μην είναι τόσο σκληρός μαζί του. «Έμαθα αμέσως πως η μπάλα δεν έρχεται ποτέ από την κατεύθυνση που την περιμένεις, κι αυτό μου χρησίμεψε στη ζωή, ειδικά στη ζωή της πόλης, όπου ο κόσμος δεν είναι συνήθως αυτό που δείχνει».

Αυτό το «όταν βρεθείς στη θέση του θα καταλάβεις», είναι μεγάλη υπόθεση. Πόσο εύκολα κρίνουμε. Οι άνθρωποι σπεύδουμε να ασκήσουμε κριτική για να μην κριθούμε οι ίδιοι. Με περίσσια ευκολία εξυψώνουμε και με ακόμα περισσότερη ρίχνουμε κάποιον στα «τάρταρα». Εμείς από τον καναπέ βέβαια. Ή από την κερκίδα. Ή από την οθόνη της τηλεόρασης. Πότε από το «στίβο μάχης».

«Πρώτα πρέπει να σωπαίνουμε - να καταργούμε το κοινό και να έχουμε το κουράγιο της αυτοκριτικής. Να εξισορροπούμε μια προσεκτική καλλιέργεια του σώματος με την πλήρη συνείδηση της ζωής. Να εγκαταλείπουμε κάθε αξίωση και ν' αφοσιωνόμαστε σ' ένα διπλό έργο απελευθέρωσης -ως προς τα χρήματα και ως προς τις ματαιοδοξίες και τις μικροψυχίες μας».

Η μπάλα δεν έρχεται ποτέ από εκεί που την περιμένεις και όσο κι αν τετριμμένο μπορεί να ακούγεται αυτό, έχει τόσο μεγάλη ουσία. Γιατί, ναι φίλοι μου, η ζωή ανήκει στην έκπληξη. Και ο κόσμος δεν είναι συνήθως αυτό που δείχνει. Λίγο πριν πεθάνει παραδέχτηκε πως: «Τα πιο σημαντικά πράγματα για τη ζωή, τα έμαθα στα γήπεδα και στις θεατρικές σκηνές, που υπήρξαν για μένα τα πραγματικά πανεπιστήμια». Μπορώ πια να το καταλάβω. Το ζω. Μέχρι δακρύων. Θα σου πω κάτι... Οι σκέψεις δεν είναι ποτέ ειλικρινείς. Οι συγκινήσεις είναι. «Πώς είναι οι Κυριακές ενός ποδοσφαιριστή που δε μπορεί να παίξει; Σέρνεται στους δρόμους, κλωτσάει τα χαλίκια προσπαθώντας να τα στείλει κατευθείαν στους υπονόμους».

Ο Καμύ έχασε τη ζωή του το Γενάρη του 1960. Σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Το αν ο θάνατος του ήταν ένα ατυχές γεγονός ή μια σκληρή δολοφονία πίσω από την οποία βρίσκεται η KGB, 63 χρόνια παραμένει ακόμα ένα ερώτημα... Ακόμα ένα, μαζί με όλα αυτά που έθεσε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.