Ρομάν Αμπράμοβιτς: Απάτη εκατομμυρίων μέσω Κύπρου - Έρευνα για το πώς απέφευγε φόρους για τα γιοτ του

Οι εταιρείες που διαχειρίζονταν τον στόλο του δημιουργούσαν τριγωνικά σχήματα για να αποφεύγει ΦΠΑ και άλλους φόρους - Εμφάνιζε να ενοικιάζει τις θαλαμηγούς του σε εταιρείες πίσω από τις οποίες βρισκόταν ο ίδιος.

Ο Ρομάν Αμπράμοβιτς, ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο και γνωστός Ρώσος ολιγάρχης, έγινε διάσημος όχι μόνο για την τεράστια περιουσία του αλλά και για τον στόλο των εντυπωσιακών σούπερ γιοτ του.

Το 2011, για παράδειγμα, η θαλαμηγός του Eclipse, μήκους 162 μέτρων, ήταν η μεγαλύτερη στον κόσμο και μία από τις πιο εντυπωσιακές. Εκείνη τη χρονιά, ο Αμπράμοβιτς την είχε αγκυροβολήσει στα λαμπερά νερά του Σεντ Μπαρτς της Καραϊβικής, όπου οι δισεκατομμυριούχοι γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά.

Με κόστος ασφάλισης που έφτανε τα 390 εκατομμύρια ευρώ, η θαλαμηγός ήταν εξοπλισμένη με δύο ελικοδρόμια, πισίνες, ιδιωτικό κινηματογράφο και χώρους διασκέδασης, προσφέροντας στους καλεσμένους της την απόλυτη πολυτέλεια. Εκείνη τη νύχτα, το πάρτι περιλάμβανε μια ιδιωτική συναυλία των Red Hot Chili Peppers, για την οποία πληρώθηκαν 1 εκατομμύριο δολάρια.

Οι αποκαλύψεις, όμως, γύρω από τη χρήση αυτών των πολυτελών σκαφών φέρνουν στο φως ένα περίπλοκο και αμφιλεγόμενο σύστημα φοροαποφυγής, που φαίνεται να τον βοήθησε να εξοικονομήσει εκατομμύρια δολάρια σε φόρους που πολλά από αυτά θα έπρεπε να καταβληθούν στην Κύπρο. Αυτό προκύπτει από μεγάλη έρευνα από Guardian, BBC, Γραφείο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας, Der Spiegel και ZDF η οποία αποκαλύπτει πώς ένα σύστημα με offshores προκειμένου οι εταιρείες του να αποφύγουν φόρους που ενδέχεται να ανέρχονται σε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια. Οι ειδικοί που μελέτησαν την υπόθεση δήλωσαν, όπως μεταδίδει ο Guardian ότι οι ρυθμίσεις αυτές θα μπορούσαν να ισοδυναμούν με σκόπιμη φοροδιαφυγή.

Οι λεπτομέρειες ήρθαν στο φως χάρη στα έγγραφα που περιέχονται στο Cyprus Confidential, τη μεγαλύτερη διαρροή πληροφοριών από την υπεράκτια χρηματοπιστωτική βιομηχανία του νησιού της Μεσογείου. Τα αρχεία δείχνουν πώς χρησιμοποιήθηκαν υπεράκτιες εταιρείες για να δημιουργηθεί μια μυθοπλασία: ότι πέντε από τα superyachts του Αμπράμοβιτς νοικιάζονταν σε πελάτες για εμπορικούς σκοπούς.

Αυτό επέτρεψε στις εταιρείες εκμετάλλευσης των σκαφών να αποφύγουν την καταβολή ΦΠΑ για έναν μακρύ κατάλογο εξόδων. Για παράδειγμα, το κόστος ανεφοδιασμού του Eclipse μπορούσε να φτάσει τα 2 εκατομμύρια δολάρια ανά γέμισμα, με τον αντίστοιχο ΦΠΑ να ανέρχεται σε 400.000 δολάρια. Από το 2005 έως το 2012, η Blue Ocean κατέγραψε δαπάνες καυσίμων ύψους 15 εκατομμυρίων δολαρίων, εξοικονομώντας εκατομμύρια μόνο από τους φόρους αυτούς, σύμφωνα με διαρροές εγγράφων και αλληλογραφίας που αποκτήθηκαν από το OCCRP.

Η απάντηση των δικηγόρων

Οι δικηγόροι του Αμπράμοβιτς αρνήθηκαν οποιαδήποτε παραβίαση νόμου, υποστηρίζοντας ότι ο πελάτης τους ακολούθησε πάντοτε τις επαγγελματικές συμβουλές των φοροτεχνικών του. Επίσης, ανέφεραν ότι ο ίδιος δεν είχε προσωπική γνώση ή ευθύνη για την υλοποίηση του σχεδίου.

Ωστόσο, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι τέτοιου είδους συστήματα μπορούν να θεωρηθούν ως σκόπιμη φοροαποφυγή ή και φοροδιαφυγή, αν αποδειχθεί ότι δεν υπήρχε πραγματική εμπορική δραστηριότητα. Τα αρχεία αποκαλύπτουν ότι το σχέδιο ήταν γνωστό στους συμβούλους του Αμπράμοβιτς, οι οποίοι το περιέγραψαν ως "δομή υψηλού ρίσκου".

Το σύστημα των γιοτ

Όπως μεταδίδει ο Guardian, τον Απρίλιο του 2005, ο Αμπράμοβιτς βρισκόταν πάνω στο κύμα της επιτυχίας. Η Chelsea όδευε προς τον πρώτο της τίτλο στην Premier League, τον οποίο της παρέδιδε στο πιάτο ο απίστευτος πλούτος του νέου ιδιοκτήτη της που ξόδευε ελεύθερα. Επιπλέον, βρισκόταν στα πρόθυρα μιας συμφωνίας-ορόσημο, την πώληση του υπόλοιπου μεριδίου του στην εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου Sibneft, ύψους 13 δισ. δολαρίων στον κρατικά υποστηριζόμενο αντίπαλο της Gazprom.

Τώρα, καθώς ο ολιγάρχης πλησίαζε στη δόξα, οι σύμβουλοί του εργάζονταν σκληρά. Στο επίκεντρό τους ήταν η Blue Ocean Yacht Management, μια εταιρεία με έδρα την Κύπρο που ιδρύθηκε το 2002 για να διαχειρίζεται τον στόλο των πολυτελών γιοτ του Αμπράμοβιτς. Ωστόσο, η ανησυχία τους ήταν η φορολογία.

Τα ιδιωτικά σκάφη, όπως τα πολυτελή γιοτ, υπόκεινται σε ΦΠΑ για τα αγαθά και τις υπηρεσίες που αγοράζουν. Ο φόρος επί των πωλήσεων επιβάλλεται σε ποσοστό περίπου 20% σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες όπου ο Αμπράμοβιτς αρέσκεται να ρίχνει άγκυρα, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα.

Το ετήσιο κόστος λειτουργίας ενός superyacht ανέρχεται συνήθως στο 10% της τιμής αγοράς, προσθέτοντας εκατομμύρια ετησίως για το πλήρωμα, το κατάστρωμα, τη μηχανική, τα καύσιμα, τη συντήρηση και τα λιμενικά έξοδα - με έναν βαρύ λογαριασμό ΦΠΑ να ταιριάζει. Αυτή η υποχρέωση, σύμφωνα με υπόμνημα που διέρρευσε, έπρεπε να αποφευχθεί.

Το υπόμνημα συντάχθηκε τον Ιούνιο του 2005 από τον Jonathan Holloway, έναν ειδικό στη διαχείριση σκαφών αναψυχής, ο οποίος είχε ενταχθεί στην Blue Ocean ως διευθυντής τον Μάρτιο του ίδιου έτους.

«Θέλουμε να αποφύγουμε την καταβολή ΦΠΑ για την τιμή αγοράς των σκαφών αναψυχής και, όπου είναι δυνατόν, να αποφύγουμε την καταβολή ΦΠΑ για τα αγαθά και τις υπηρεσίες που παρέχονται στα σκάφη αναψυχής», έγραφε. Η λύση ήταν μια δομή που ήταν τόσο ελικοειδής όσο και έξυπνη.

Μεταξύ του 1999 και του 2010, σύμφωνα με τα έγγραφα, τα superyachts του Αμπράμοβιτς ανήκαν το καθένα σε ξεχωριστές εταιρείες, όλες εγγεγραμμένες στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους (BVI) και οι ίδιες ανήκαν σε ένα καταπίστευμα με έδρα την Κύπρο, του οποίου ο Αμπράμοβιτς ήταν ο δικαιούχος.

Σύμφωνα με το σύστημα ΦΠΑ, το οποίο διήρκεσε από το 2005 έως τουλάχιστον το 2012, οι εταιρείες που κατείχαν τα σκάφη τους θα τα εκμίσθωναν με αντάλλαγμα εκατομμύρια δολάρια ετησίως στην Blue Ocean Yacht Management, η οποία επίσης ανήκε τελικά στον Αμπράμοβιτς.

Η Blue Ocean αναπλήρωνε το κόστος της εκμισθώνοντας με τη σειρά της τα σκάφη αναψυχής για «κρουαζιέρες» διάρκειας μιας εβδομάδας, δημιουργώντας έσοδα για την κάλυψη της συντήρησης, των επισκευών, του πληρώματος και των καυσίμων.

Παρόμοια σχήματα δεν είναι ασυνήθιστα μεταξύ των ιδιοκτητών superyacht και ο φόρος μπορεί να αποφευχθεί νόμιμα εάν υπάρχει πραγματική εμπορική δραστηριότητα.

Οι σύμβουλοι καταχώρισαν τον στόλο του Αμπράμοβιτς ως «επιβατικά σκάφη», αλλά δεν τα νοίκιαζαν σε τουρίστες για κρουαζιέρες αναψυχής. Οι φάκελοι δείχνουν ότι οι μόνοι πελάτες της Blue Ocean ήταν μια χούφτα εταιρείες του BVI, οι οποίες ανήκαν όλες στον ίδιο τον Αμπράμοβιτς. Ο ολιγάρχης στην πραγματικότητα νοίκιαζε τα δικά του σκάφη.

«Πρέπει να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά»

Ο κύριος κίνδυνος ενός τέτοιου σχήματος - ότι θα έπεφτε θύμα των φορολογικών αρχών - επισημάνθηκε από τον Holloway στο υπόμνημά του το 2005, το οποίο επισύναψε σε μια μικρή ομάδα ανώτερων στελεχών της ομάδας του Αμπράμοβιτς. Τουλάχιστον ένας σύμβουλος φαίνεται ότι διάβασε την προειδοποίηση, διότι αργότερα συμμετείχε σε συζητήσεις μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σχετικά με τις φορολογικές επιπτώσεις της διεκδίκησης του εμπορικού καθεστώτος των σκαφών αναψυχής.

«Η δομή μας πρέπει να διαχωρίζει όσο το δυνατόν σαφέστερα τα διάφορα μέρη, ώστε ένας ερευνητής που θα ελέγξει την επιχείρησή μας να τη δει ως νόμιμη δομή» έγραφε, σύμφωνα με τον Guardian. Ο Holloway συμβούλευσε ότι οι εταιρείες του σχήματος θα πρέπει να έχουν διαφορετικούς μετόχους, διευθυντές και διευθύνσεις, προειδοποιώντας ότι «ένας κοινός σύνδεσμος θα μπορούσε να είναι το πρώτο στοιχείο που θα κάνει [οποιονδήποτε εξετάζει τη δομή] να ψάξει βαθύτερα».

Πηγή: Πρώτο θέμα